Eğitimin temel amacı, bireylere doğru bilgi ve beceri aktarımıdır. Yine, eğitim sadece bilgi edinmekle sınırlı bir kavram değildir; aynı zamanda bireylerin eleştirel düşünme, problem çözme, iletişim ve işbirliği gibi önemli becerilerini geliştirmeyi de amaçlamaktadır. Eğitim, hayatın her safhasında bireye lazım olacak olan, doğru davranışların kazanılması ve bu davranışların yaşamın her alanında kullanılmasıdır.

Ülkemizde yaşadığımız onca afetler karşısında, insanımız, afet sırasında ve sonrasında can ve mal kaybı yaşıyorsa, afetler sırasında bilinçsiz davranışlar sergilemesi nedeniyle bu sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Türkiye’de afet eğitiminin okul öncesi, ilk ve orta ve yükseköğrenimde yeterince yer almaması, afet riski çok yüksek olan ülkemizde kayıpların artmasına neden olmaktadır. Bu bana bize ait olan bir atasözünü hatırlattı ‘’ağaç yaşken eğilir’’ Bu nedenle afet eğitimlerinin okul öncesi çocukların eğitiminde yer alması çok faydalı olacaktır.

Afet eğitimlerini iki aşamada incelemek lazım.

Birinci aşama okul öncesinden başlayarak ilk, orta lise ve üniversitelerde okutulacak zorunlu afet dersleri.

İkinci aşama ise çalışan kesime ve halka verilecek afet eğitimleri; Afet eğitimini halka anlatacak eğitmenlerin; afet bilgi ve tecrübelerinin olması yaşanmış afetlerde görev alması, güncel bilgilerle kendilerini yenilemiş uzman kişiler tarafından verilmesi gerekmektedir. Meydana gelen her türlü afetlerde yeni tecrübeler kazanmış ve yaşanmış olaylar öğretmenler için yeni bir bilgi demektir. Afet bölgelerinde yaşanılan afetler de edinilen tecrübeler eğitimlerde kullanmalıdır. Aksi taktirde masa başlarında hazırlanan eğitim notları bir anlam ifade etmeyecektir. Genellikle yapılan yanlışlıklar; eğitmenler tarafından bir flaş bellek içerisinde eğitim slaytları eklenerek eğitimler verilmekte olup eğitim notlarının ve slaytları dışına çıkılmaması istemektir.

Yukarıda işaret ettiğim gibi, her afette öğrenilen yeni bir bilgi ve edinilen tecrübelerin eğitimlerde anlatılması ayrı bir farkındalık sağlayacaktır. Bu bana lise yıllarında fizik öğretmenimin ‘’Çocuklar benimde hocam olan Reşat OTMAN yazdığı fizik kitabını, 1953 de bize okuttu, bizde 30 sene sonra, sizlere okutuyoruz dedi halbuki fizik alanında yeni gelişmeler var neden yeni kitaplar yazılmıyor ve öğrencilere okutturulmuyor diye serzenişte bulunmuştu.’’

Aynı konu afetler açısından da geçerli olan bir konu. Yaşadığımız 6 Şubat depremi, afet eğitimlerinde müdahaleden ziyade, hazırlığa ne kadar önem vermek gerektiğini bize bir kez daha hatırlattı. Giresun, Kastamonu, Sinop, Bartın vb. illerimizde meydana gelen sel ve taşkınların, öncesinde gerekli önlemlerin alınmasının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha acı gerçeklerle hatırlatmış oldu.

Yine 2020-2024 arası Akdeniz ve Ege ve Marmara Bölgelerimizde meydana gelen yangınlar sonucunda halkımızın yangın afeti karşısında bilgi sahibi olmadığı bir kez daha ortaya çıkmış oldu.

Bir başka örnek Marmara depreminde Düzce’de Çadır kent ve konteyner kentte yaşayan afetzedelere Sabancı Üniversitesi öğrencilerince yapılan bir anket çalışmasında afetzedelerden 400 kişiden 320 kişinin ayak parmaklarının kesilme sebebinin, neden olduğunu sorduklarında? verilen cevap ise; depremden hemen sonra güvenli alana çıkmak istediklerini, ancak kapalı terlik veya ayakkabı bulamadıkları için, ayak parmaklarının kesici ve delici cisimlerce koptuğunu veya kesildiğini belirtmişlerdi.

Bunun gibi bilgiler yeni bir bilgi olup eğitimlerde kullanılması büyük önem arz etmektedir. Çünkü bu olaylar daha önce yaşanmış olaylar olup, yaşanan olaylardan ders çıkarmak gerekmektedir.

Bu yaşanılan ve sonradan öğrenilen bilgiler mutlaka afet eğitimlerinde bir tecrübe paylaşımı noktasında anlatılması gereklidir.

İnsanlar afetler karşısında ne tür riskler ile karşı karşıya kalacaklarını bilmeleri ve önlem alarak afetlerin etkilerine karşı hazırlıklı olmaları gerekmektedir. Bu, aynı zamanda bireylerin ve toplumun bilinçlenmesine yardımcı olacaktır.

Eğitimler, afet öncesi hazırlıkların yapılmasıyla beraber, insanların yaşadıkları evlerde çalıştıkları işyerlerinde acil durum planları yapmalarını teşvik eder. Bunun sonucunda, afet sonrası kayıplar azaltılabilir.

Afet eğitimleri, sayesinde toplum içinde dayanışma ve yardımlaşma güçlenir. Eğitimlere katılan bireyler, afet durumunda birbirlerine nasıl destek olabileceklerini öğrenirler.

Afet eğitimleri ile birlikte, eğitime katılan bireylere afet anında nasıl ve ne şekilde doğru hareket tarzı öğretilerek, pratik bilgiler ve beceriler kazandırılmış olur.

Millî Eğitim Bakanlığı, ortaokullarda seçmeli dersler kapsamına alınan "afet bilinci" dersinin müfredatını 2023 yılında hazırladı.

Bakanlığın web sitesinde yer alan bilgilere göre; Temel Eğitim Genel Müdürlüğünce 5, 6 ve 7. sınıflar için hazırlanan "afet bilinci" dersinin müfredatı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının onayından geçti. Afet bilinci dersi ortaokul 5, 6. ve 7. sınıflarda her bir düzeyi 72 saatten oluşan öğretim programını içeriyor ve seçmeli dersler kapsamında yer alıyor. Türkiye dünyanın aktif deprem kuşaklarından biri olan Alp-Himalaya deprem kuşağı üzerinde bulunması nedeniyle, aslında bu dersin zorunlu bir ders olarak okul öncesi, ilkokullar ve liselerde de okutulması faydalı olacaktır.

Afet bilinci dersinde, öğrencilerin afetlerde yaşam becerilerini kullanmaları, ilk yardım ve önemi ile afetlerin Türkiye'deki etkileri hakkında bilgi sahibi olmaları, afetlerin bireye, topluma ve ekonomiye vermiş olduğu zararı kavramaları, afetlerin olası sonuçlarını tahmin etme becerilerini etkin bir şekilde kullanmaları gibi kazanımları elde etmeleri amaçlandı.

Sonuç olarak, şunu söyleyebiliriz eğitim, Millî Eğitim Bakanlığının uhdesinde olan bir konudur. Afet bilinci dersinin okul öncesi, İlkokul, Ortaokul, ve Liselerde ‘’afet bilinci’’ dersinin zorunlu bir ders olarak okutulması faydalı olacağı kanaatindeyim. Çünkü ‘’ağaç yaşken eğilir.’’

Afetsiz günler dilerim.